Die nuwe tweepot-aftreeplan klink dalk aanloklik, maar dit kan jou finansiële toekoms onherroeplik te ondermyn.
Kry die tweepot-ding uit jou kop
Deur Nico van Gijsen • Rapport: Raad met jou rande • 01 September 2024
Hoe vroeër jy begin spaar, hoe beter sal jy daaraan toe wees
Ek lees die week dat die Spurrestaurantgroep al klaar sy lippe aflek vir wat kom met die sogenaamde tweepot-aftreeplan wat vandag (1 September) afskop.
In ’n land waar skaars 10% van die mense kan bekostig om af te tree, kom ons regering met ’n blink plan om mense toegang te gee tot een-derde van hul aftreegeld vóór aftrede (lees ook my rubriek van 28 Julie, “Tweepot-stelsel is nes die boom voor die wittebroodstent”).
Nóg meer mense gaan nóg minder geld hê by aftrede.
Dit laat my dink aan die regering se beheptheid, kort ná demokrasiewording, met kondome. Ons had selfs ’n yslike verdiepings-hoë prent van een teen die muur van Kaapstad se Burgersentrum.
Skoolkinders is landwyd geleer hoe om kondome oor besemstokke te trek. Om tienerswangerskappe hok te slaan.
Die tienerswangerskappe het egter bly toeneem. Dit was toe nooit die besemstokke nie.
Die tweepot-aftreeplan val vir my in dieselfde argumentsklas. Laat mense toe om hul aftreegeld te onttrek (tot een derde daarvan) en help hulle so om beter voorsiening te maak vir aftrede.
Die Spur, eienaars van RocoMamas, Doppio Zero en Panarottis sien daardeur en neem dit in ag by sy toekomsbeplanning. Nie oor mense by aftrede nou meer geld gaan hê nie.
Die tweepot-stelsel sal na verwagting verbruikersbesteding bevorder. Kortom, daar sal meer geld beskikbaar wees vir hamburgers koop, pleks van spaar vir aftrede.
Dít is my bekommernis. Dit behoort die bekommernis te wees van elke verantwoordelike finansiële raadgewer.
Ons wat die finansiële ellende kan sien van mense wat nie behoorlik voorsiening gemaak het vir die jare ná aftrede nie.
Die argument ten gunste van die plan sou wees dat mense hul aftreegeld onttrek het as hulle hul werk bedank en dan te min het vir aftrede.
Ek het begrip hiervoor, maar dit is in desperaatheid. Meesal.
Mense lek hul lippe af vir jou aftreegeld
Wat die tweepot-stelsel ons gaan gee, is groter besteding deur meer mense van hul aftreegeld.
Hoekom maak so baie mense te veel skuld? Dis omdat hulle wil hê wat hulle nie kan bekostig nie.
Deur sulke mense nou boonop toegang te gee tot een-derde van hul aftree-spaargeld help nie aftrede-voorsiening aan nie. Dit stimuleer besteding.
Die Spurs van die lewe weet dit en lek hul lippe af.
Lesers kan sekerlik sien waarop ek afstuur.
Moenie ingetrek word in hierdie tweepot-stelsel nie. Dit is duur geld. Jy betaal belasting teen jou marginale koers op die onttrekking.
As jou marginale koers 30% is, betaal jy op elke R2 000 wat jy onttrek (die minimum toelaatbaar in ’n jaar) R600 aan inkomstebelasting. Jy het dus net R1 400 in jou sak.
Intussen verloor jy belastingvrye groei op die volle R2 000 en die belastingvrye groei op daardie groei in al die jare vorentoe totdat jy aftree.
Tyd sal aanstap, maar jy gaan agteruit boer.
Jy sal nooit, glo my, nooit, inhaal wat jy onttrek het nie. Jy kan eenvoudig nie later weer inhaal nie. Al probeer jy om oor ’n paar jaar al daardie geld weer in die aftreefonds te belê.
Jy gaan jouself armer maak
Die stuk wat jy aan Jan Taks pasella gegee het, is weg. Al belê jy elke sent wat jy oorspronklik (voor die belasting) onttrek het weer
Kom ons sê jy het R50 000 onttrek (teen ’n 30%-marginale koers). Dan het jy vir Jan Taks R15 000 gegee en jy het R35 000 om te bestee.
Kom ons sê jy beplan om die geld (R50 000 met die groei daarop) oor sê maar vyf jaar terug in jou fonds te sit, moet jy (teen ’n groeikoers van sê maar 10% per jaar) R80 525 inbetaal. Dit gaan beteken dat jy jaarliks R11 991 addisioneel moet spaar.
Dit is, in totale premies, R59 955 wat jy moet betaal. ’n Hele R9 955 meer as wat jy (voor belasting) onttrek het. Maar dan is jy nog steeds R15 000 armer. Jy had net R35 000 se besteebare geld weens die inkomstebelasting wat jy op daardie onttrekking moes betaal.
Neem ons potensiële groei op die belastinggeld wat jy moes betaal in ag (teen dieselfde groeikoers per jaar) is jy eintlik nie net die R15 000 armer nie. Jy is (oor die vyf jaar) R24 158 armer.
Tel nou die twee saam en jy is eintlik (R24 158 + R9 955) R34 112 swakker daaraan toe. Net om te kom waar jy sou gewees het as jy nie geld uit jou fonds onttrek het nie.
Dit is bykans net soveel as wat jy ná belasting gehad het om te kon uitgee.
Van uitstel kom afstel
“Later” is nie ’n woord wat pas by beleggings nie.
Uitstel is altyd negatief, maak nie saak hoe mooi jy dit probeer toedraai met goeie bedoelings nie.
“Vroeër” is die wagwoord wat jy soek as jy wil rykdom skep. Hoe vroeër jy begin spaar, hoe beter.
Dit geld eweneens met voorsiening vir aftrede.
As jy spaar vir ’n vakansie, of ’n nuwe motor, en dinge verloop nie volgens plan nie, kan jy die vakansie en die motor se aankoop uitstel. Inderwaarheid, as dit nooit gebeur nie, dan is dit ook maar so.
Aftrede is anders en mense kom eers hier by 50- en 60-jarige ouderdom agter dinge lyk nie goed nie. Dan is dit te laat.
Begin vroeg en byt vas.
Nog raad
Die derde pot in die tweepot-stelsel
Die nuwe tweepot-stelsel met aftreefondse wat vandag (1 September) van krag word, het ’n derde komponent.
Daar is die spaarpot (waaruit lede onttrekkings kan maak) en die aftreepot, waarin aftreegeld behoue moet bly tot by aftrede.
Daar is egter ook die vestigende pot.
In hierdie pot word fondslede se bestaande voordele soos op 31 Augustus gehou, min enige kapitaal wat na die spaarpot toe oorgedra is (maksimum R30 000).
Die voordele van die vestigende pot, sowel as die lid se regte, is beskerm.
Lede van ’n voorsorg-bewaringsfonds, wat op 1 Maart 2021 ouer as 55 was, sal uitgesluit wees van die tweepot-stelsel en sal dus geen fondse beskikbaar hê vir onttrekking uit ’n spaarpot nie.
Anders as lede van ander aftreefondse sal lede van ’n voorsorgfonds met vestigende regte nie verplig word om by aftrede ’n verpligte pensioen te koop met ’n deel van hul aftreevoordele nie. By aftrede sal hierdie lede steeds die reg hê om die volle aftreevoordeel as ’n kontantbedrag te neem (onderhewig aan aftreefonds-belasting), of om ’n deel te onttrek en met die res ’n pensioen aan te koop.
Sulke lede sal egter wel die opsie hê om voor 1 September 2025 in te koop in die tweepot-stelsel.
